W XXI w. Unia Europejska i demokratyczny Zachód – w tym Polska – zmagają się z falą populizmu i rosnącą siłą ruchów oraz ugrupowań zmierzających do zniszczenia liberalnej demokracji. Od czasów II Wojny Światowej zagrożenie nie było bliższe i groźniejsze.
Instytut Myśli Politycznej im. Gabriela Narutowicza ma pielęgnować i upowszechniać myśl demokratyczną, traktując ją jako kluczowy składnik polskiego i światowego dziedzictwa kultury. Sięga przy tym do skarbnicy rodzimej myśli politycznej, zarówno aktualnej, jak i historycznej – od demokratycznej lewicy po demokratyczną prawicę, bez uprzywilejowania żadnego z tych nurtów.
Działalność Instytutu ma źródło w przekonaniu, że nawet najbardziej słuszne i najszlachetniejsze idee nie obronią się same w obliczu zorganizowanej, zdyscyplinowanej i szczodrze finansowanej fali populizmu oraz nurtów antydemokratycznych. Demokratyczne państwo polskie potrzebuje instytucji, która będzie bronić demokratycznych idei, pokazywać, że są one fundamentem narodowej kultury i przypominać – oraz uczyć – że patriotyzm polski ma i miał zróżnicowane, pluralistyczne oblicze.
Dlatego patronem Instytutu jest Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent demokratycznej II RP, wybrany przez szeroki nurt stronnictw demokratycznych, zamordowany przez fanatycznego zwolennika skrajnej prawicy.
